Πανελλήνιες εξετάσεις. Οι βάσεις ανακοινώθηκαν και τώρα;
Πανελλήνιες Εξετάσεις: Οι βάσεις ανακοινώθηκαν και τώρα;
Πανελλήνιες εξετάσεις. Βάσεις. Πέρασα… απέτυχα… Λέξεις έμφορτες συναισθημάτων για τα ελληνόπουλα που κάθε χρόνο τέτοια εποχή περιμένουν με λαχτάρα το «εισιτήριο» για την τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Τόσος κόπος και κούραση όλη τη χρονιά, άγχος, ξενύχτια. Κι αν το πολυπόθητο «εισιτήριο», έρθει και οι κόποι ανταμειφθούν τα πρόσωπα γεμίζουν χαμόγελα και όλοι, γονείς και παιδιά, λένε πως άξιζε τον κόπο.
Τι γίνεται όμως με αυτούς που παρόλα τα ξενύχτια, τους κόπους, το τρέξιμο από το ένα μάθημα στο άλλο, το ατελείωτο διάβασμα δεν τα καταφέρνουν ή «μπαίνουν» σε άλλη σχολή; Πως νιώθουν αυτά τα παιδιά; Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς;
Η μη επιτυχία στις πανελλήνιες εξετάσεις ή το «εισιτήριο» για μια άλλη σχολή, όχι αυτή που διάλεξε και αγαπά το παιδί, αλλά αυτή που «έτυχε» να περάσει μπορεί να σημαδέψουν όλη τη ζωή. Οι έφηβοι που δεν κατάφεραν να εισαχθούν σε κάποια σχολή γίνονται συχνά ενήλικες με αυτό το «μαράζι», που δεν κατάφεραν να σπουδάσουν, που δεν έζησαν τη φοιτητική ζωή, που κατά τη γνώμη τους υστερούν σε σύγκριση με τους άλλους. Σε σύγκριση δηλαδή με αυτούς που τα κατάφεραν, που σπούδασαν, που αξίζουν κάτι σαν άνθρωποι, που, που, που… Αυτές είναι συχνά φράσεις που ακούω από ενήλικες που τότε, στην εφηβεία, δεν κατάφεραν να περάσουν σε κάποια σχολή, φράσεις που υπονομεύουν την αυτοπεποίθηση και οδηγούν σε λάθος συμπεράσματα για την αξία των ανθρώπων.
Από την άλλη εκείνοι που παγιδεύονται σε μια σχολή που δεν διάλεξαν, δεν αγαπούν και δυσκολεύονται να τελειώσουν. Φοιτούν σε μια σχολή που «έτυχε» να περάσουν ή διάλεξαν άλλοι για εκείνους, οι γονείς ή οι καθηγητές τους. Και όχι μόνο πρέπει να ολοκληρώσουν τις σπουδές σε ένα αντικείμενο που δεν τους ενδιαφέρει αλλά και να περάσουν την υπόλοιπη ζωή τους κάνοντας ένα επάγγελμα που στην καλύτερη περίπτωση δεν αγαπούν και στην χειρότερη σιχαίνονται.
Χωρίς υπερβολές λοιπόν, οι πανελλήνιες μπορούν να σημαδέψουν τη ζωή κάποιου, καθώς το επάγγελμα, είναι μια πολύ σημαντική πτυχή της ζωής μας. Είναι η μισή καθημερινότητά μας. Στη δουλειά περνάμε τη μισή μέρα μας, τη μισή μας ζωή. Χρειάζεται λοιπόν να το αγαπάμε και να το κάνουμε με ενθουσιασμό. Το να μην το απολαμβάνουμε μπορεί να έχει σημαντικές ψυχολογικές συνέπειες όπως η κατάθλιψη και οι αγχώδεις διαταραχές.
Ο έφηβος που δεν πέρασε σε καμία σχολή. Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;
1. Καταρχήν αναγνωρίστε τα συναισθήματά του. Είναι φυσιολογικό να νιώθει άγχος, φόβο για το μέλλον, θυμό για τον εαυτό του. Μπορεί να πιστεύει ότι είναι ανάξιος, ότι η ζωή του καταστράφηκε, ότι απογοήτευσε τους γονείς του, ότι θα τον απορρίψουν και δεν θα τον αγαπούν πια.
2. Ακούστε τον προσεκτικά. Δείξτε κατανόηση και συμπαρασταθείτε του. Εκφράστε του τα συναισθήματα σας για εκείνον. Πείτε του πως θα συνεχίσετε να τον υποστηρίζετε στις προσπάθειες του και ότι τα συναισθήματά σας δεν άλλαξαν με τα αποτελέσματα των πανελληνίων. Σε καμία περίπτωση μην τον κριτικάρετε. Δώστε του να καταλάβει ότι η αξία και οι ικανότητες των ανθρώπων δεν καθορίζονται από τα πτυχία των πανεπιστημίων.
3. Μην υποτιμήσετε τη σημασία των πανελληνίων, γιατί έτσι είναι σαν να ακυρώνετε την προσπάθειά του αλλά και την επιθυμία του να σπουδάσει. Από την άλλη προσπαθήστε να εξηγήσετε στο παιδί πως δεν ήρθε το τέλος του κόσμου. Πάντα υπάρχουν και άλλες επιλογές. Αφήστε του το περιθώριο να προσπαθήσει και δεύτερη και τρίτη φορά αν χρειαστεί.
4. Βοηθήστε τον να ανακαλύψει τις αιτίες της μη επιτυχίας. Τι έπαιξε ρόλο; Αποτελούν οι σπουδές κίνητρο για τον έφηβο; Είναι αυτό που πραγματικά θέλει να κάνει ή έχει άλλα όνειρα; Αν θέλει πραγματικά να σπουδάσει τι δεν πήγε καλά στην διαδικασία; Μπορεί να ήταν ο τρόπος διαβάσματος; Η επιλογή καθηγητών; Κάτι άλλο;
5. Προσπαθήστε να διερευνήσετε μαζί του τις εναλλακτικές λύσεις. Αν δεν θέλει να ξαναδώσει πανελλήνιες ποιοι άλλοι δρόμοι υπάρχουν;
6. Αφήστε τον έφηβο να πάρει την τελική απόφαση. Αφορά το δικό του μέλλον και τη δική του καθημερινότητα. Εξετάστε μαζί του τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα, αλλά ως εκεί. Η απόφαση είναι δική του.
7. Συμβουλευτείτε κάποιον ειδικό ή σύμβουλο σταδιοδρομίας.
Ο έφηβος που πέρασε στη «λάθος» σχολή.
Το να περάσει κανείς στο πανεπιστήμιο αλλά σε μια σχολή που δεν επιθυμεί, είναι ίσως πιο παγιδευτικό από το να μην περάσει καθόλου. Το περιβάλλον συχνά πιέζει τον έφηβο να παρακολουθήσει τη σχολή για να έχει ένα «χαρτί» κι έτσι εύκολα ο έφηβος κάνει την πρώτη ίσως λάθος επιλογή της ζωής του.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;
1. Ακολουθήστε τις οδηγίες που περιγράφηκαν παραπάνω.
2. Δώστε χρόνο στον έφηβο. Μην βιάζεστε να πάρει αποφάσεις. Μπορεί να γραφτεί στη σχολή που πέρασε και να αφήσει μια χρονιά να περάσει μέχρι να καταλήξει στο τι θέλει. Στο εξωτερικό είναι πολύ συχνή πρακτική το «διάλειμμα» μέχρι ο έφηβος να καταλήξει σε μια επιλογή.
3. Μην πέσετε στην παγίδα να επιλέξετε για εκείνον. Όπως ειπώθηκε παραπάνω μιλάμε για το δικό του μέλλον. Εκείνος ίσως ξέρει καλύτερα τι του αρέσει και τι θα τον κάνει χαρούμενο.
4. Βοηθήστε το παιδί σας να επιλέξει έχοντας τα σωστά κίνητρα και κριτήρια έτσι ώστε να μην πέσει στην παγίδα να παλέψει απλά για ένα οποιοδήποτε «χαρτί». Οι σπουδές απαιτούν μεγάλα αποθέματα χρόνου και ενέργειας και αν δεν υπάρχει το σωστό κίνητρο τότε είναι πολύ πιθανό ο έφηβος να μην τελειώσει ποτέ τις σπουδές ή να καταλήξει «αιώνιος φοιτητής».
Η επαγγελματική σταδιοδρομία είναι μια πολύ σημαντική πτυχή της ζωής και οι έφηβοι χρειάζονται την κατανόησή μας και την υποστήριξή μας για να κάνουν τις σωστές επιλογές. Το πανεπιστήμιο είναι μόνο μία από αυτές και σίγουρα δεν είναι η μόνη επιλογή που οδηγεί στην επιτυχία. Ας μην ξεχνάμε ότι πολλοί άνθρωποι τα κατάφεραν χωρίς πτυχίο πανεπιστήμιου.
Δρ. Πανωραία Ανδριοπούλου
Ψυχολόγος
Διδάκτωρ Ψυχολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης
Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεύτρια
Συστημική Θεραπεύτρια Ζεύγους – Οικογένειας