Επιστροφή στα σχολεία. Οδηγός Επιβίωσης
ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ: Οδηγός Επιβίωσης
Πώς νιώθουν τα παιδιά με την επιστροφή στο σχολείο;
Είναι σημαντικό οι γονείς να μπορούν ν΄ αναγνωρίσουν τα συναισθήματα των παιδιών τους όσον αφορά το τέλος των διακοπών και την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς. Για το κάθε παιδί αυτά τα δύο γεγονότα μπορεί να σημαίνουν διαφορετικά πράγματα. Φυσικά οι γονείς δεν μπορούν να μαντέψουν τα συναισθήματα και τους φόβους των παιδιών μ’ έναν μαγικό τρόπο. Μπορούμε απλά να τα ρωτήσουμε πως νιώθουν και να τα ακούσουμε καλά. Τι μπορεί να νιώθουν τα παιδιά μας λοιπόν; Κάποια παιδιά χαίρονται με την έναρξη της σχολικής χρονιάς. Το καλοκαίρι και η έλλειψη προγράμματος τα έχει κουράσει και ανυπομονούν να ξαναρχίσει το σχολείο. Είναι ενθουσιασμένα που θα ξαναδούν τους φίλους τους και που θ’ αγοράσουν τα καινούρια σχολικά και βιβλία. Άλλα παιδιά λυπούνται και είναι αναστατωμένα που τελειώνουν οι διακοπές, και είναι στρεσαρισμένα και αγχωμένα για τις καινούριες σχολικές τους υποχρεώσεις αλλά και για τις προσδοκίες των γονιών και των δασκάλων. Ανησυχούν αρκετά για το αν θα καταφέρουν ν’ ανταποκριθούν σ’ αυτές τις προσδοκίες και συχνά σωματοποιούν το άγχος τους και παραπονιούνται για πονοκεφάλους και άλλα σωματικά συμπτώματα.
Τι μπορούμε να κάνουμε οι γονείς;
· Να συντονιστούμε με τις ανάγκες και τα συναισθήματα των παιδιών
· Να ακούσουμε πραγματικά και να αναγνωρίσουμε τους φόβους και τις ανησυχίες τους
· Να μην ακυρώνουμε τα συναισθήματά τους λέγοντάς τους ότι άδικα ανησυχούν κι ότι όλα θα πάνε καλά. Είναι φυσιολογικό να έχουν άγχος
· Να τους τονίσουμε ότι θα είμαστε δίπλα τους στα δύσκολα κι ότι όλα θα τ’ αντιμετωπίσουμε μαζί
· Να τα βοηθήσουμε να επανασυνδεθούν με τους φίλους-συμμαθητές διοργανώνοντας μικρές συγκεντρώσεις πριν την έναρξη του σχολείου
· Να ξαναγυρίσουμε στην πρωινή και βραδινή ρουτίνα μερικές μέρες πριν την έναρξη του σχολείου, επανεισάγοντας την χειμερινή ώρα ύπνου, αλλά και το ξυπνητήρι (τα παιδιά αγχώνονται λιγότερο αν ξέρουν τι να περιμένουν)
Διδάσκοντας τα παιδιά τεχνικές μελέτης
Τα περισσότερα παιδιά έχουν τις δυνατότητες να πάρουν καλούς βαθμούς, αλλά παρ’ όλα αυτά δεν τα καταφέρνουν και απογοητεύονται. Μια λύση σ’ αυτό το πρόβλημα αφορά την σημασία που δίνουν οι γονείς στους βαθμούς. Πολλές φορές οι βαθμοί συνδέονται με την αξία του παιδιού και το παιδί γίνεται θύμα έντονης κριτικής όταν δεν έχουν πάρει καλούς βαθμούς. Συχνά οι γονείς συγκρίνουν τα παιδιά τους με άλλα παιδιά τα οποία θεωρούνται καλύτεροι μαθητές κάνοντάς τα να νιώσουν αγχωμένα και απογοητευμένα. Η εμμονή στους βαθμούς έχει αρνητικά αποτελέσματα στα συναισθήματα αλλά και την αυτοπεποίθηση των παιδιών. Ένα απογοητευμένο παιδί δύσκολα θα καθίσει να διαβάσει κι ένα παιδί που πιστεύει ότι είναι άχρηστο και δεν θα τα καταφέρει δεν κάνει καν την προσπάθεια. Το πρώτο βήμα λοιπόν για να μπορούν να αγαπήσουν τα παιδιά την μελέτη είναι να πάψουμε εμείς οι γονείς να συνδέουμε τους βαθμούς με την αξία τους. Η μελέτη χρειάζεται να είναι ο δρόμος προς την γνώση. Η γνώση είναι αυτή που πρέπει ν’ αγαπήσουν τα παιδιά και φυσικά οι βαθμοί έρχονται σαν αποτέλεσμα.
Για να τα καταφέρουν τα παιδιά στο σχολείο και να αποκτήσουν μια θετική στάση γι αυτό, αλλά και για να πιστέψουν στον εαυτό και τις δυνάμεις τους, χρειάζονται καλές δεξιότητες μελέτης. Αυτές οι δεξιότητες είναι που θα τα βοηθήσουν και στην καριέρα τους ως ενήλικες.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;
1. Κάνουμε την μελέτη πρώτη προτεραιότητα
2. Κάνουμε την ώρα της μελέτης διασκεδαστική. Αυτή η ώρα πρέπει να συνδέεται με τρυφερότητα, ελευθερία, αγάπη και αυτοέλεγχο
3. Κατά την διάρκεια της μελέτης διδάσκουμε τα παιδιά δεξιότητες μάθησης και οργάνωσης
4. Θέτουμε λογικούς στόχους και προσδοκίες, αλλά και λογικές συνέπειες που ακολουθούμε σταθερά
Μετατρέπουμε την μελέτη σε θετική εμπειρία
1. Κάνουμε την μελέτη μια θετική εμπειρία. Υποστηρίζουμε, ενθαρρύνουμε και ανταμείβουμε το παιδί για την προσπάθειά του
2. Αν το παιδί χρειαστεί βοήθεια του την δίνουμε χωρίς να γίνουμε επικριτικοί
3. Ενθαρρύνουμε το παιδί να ολοκληρώσει όλες τις εργασίες του έτσι ώστε να νιώσει περήφανο για τις προσπάθειες του. Μ’ αυτόν τον τρόπο αποκτά έλεγχο και αυτοπεποίθηση
4. Βοηθάμε το παιδί να ολοκληρώσει εργασίες που δεν του αρέσουν κάνοντας τες διασκεδαστικές. Του επιτρέπουμε να κάνει μικρά διαλλείματα και να παίξει για μερικά λεπτά με το αγαπημένο του παιχνίδι ή ν’ ασχοληθεί με το αγαπημένο του χόμπι
5. Ενθαρρύνουμε την μελέτη με ομάδες συνομηλίκων. Οι έρευνες δείχνουν ότι η ομαδική μελέτη είναι πιο αποτελεσματική από την ατομική
6. Επιτρέπουμε στο παιδί να παίξει μ’ έναν φίλο, να δει το αγαπημένο του πρόγραμμα στην τηλεόραση ή να ασχοληθεί με το αγαπημένο του χόμπι όταν τελειώσει το διάβασμα
7. Ακούμε πάντα τις ανησυχίες και τους φόβους του παιδιού μας και το βοηθάμε να βρει μια θετική λύση
8. Ενθαρρύνουμε το παιδί να βλέπει τον εαυτό του σαν άριστο μαθητή και μετά το βοηθάμε να πετύχει αυτόν τον στόχο
Δεξιότητες οργάνωσης
Τα παιδιά μελετούν πολύ πιο εύκολα αν έχουν καλές δεξιότητες οργάνωσης. Πώς μπορούμε σαν γονείς να βοηθήσουμε όμως;
1. Αγοράζουμε στο παιδί μας ένα ημερολόγιο όπου εκεί θα σημειώνει τις υποχρεώσεις του και να τις διαγράφει όταν έχουν ολοκληρωθεί
2. Βοηθάμε το παιδί να μάθει να ιεραρχεί τις προτεραιότητές του
3. Ξεκλέβουμε λίγα λεπτά κάθε βράδυ για να κάνουμε μια λίστα με τις προτεραιότητες της επόμενης ημέρας
4. Διδάσκουμε το παιδί να «σπάει» τις μεγάλες εργασίες σε μικρότερες για να μπορεί πιο εύκολα να τις ολοκληρώσει
5. Διδάσκουμε στο παιδί πως να υπολογίζει τον χρόνο που χρειάζεται κάθε εργασία έτσι ώστε να μπορεί να φτιάχνει ρεαλιστικά χρονοδιαγράμματα
6. Μαθαίνουμε στο παιδί να ξεκινά τις μεγάλες εργασίες αλλά και το διάβασμα για τα διαγωνίσματα από νωρίς έτσι ώστε να μην αγχώνεται την τελευταία στιγμή. Ας μην ξεχνάμε ότι οι εργασίες τις τελευταίας στιγμής παίρνουν χαμηλούς βαθμούς!
Δεξιότητες μελέτης: Τεχνικές για αφομοίωση και συγκέντρωση
Πριν προσπαθήσουμε να διδάξουμε το παιδί πώς να μελετά χρειάζεται να λάβουμε υπ’ όψιν μας μερικά πράγματα. Κατ’ αρχήν χρειάζεται να βεβαιωθούμε ότι το παιδί κατανοεί το υλικό των βιβλίων του. Αν το παιδί δεν καταλαβαίνει το υλικό δεν θα μπορέσει να το αφομοιώσει. Σ’ αυτή την περίπτωση ο γονιός θα χρειαστεί να εξηγήσει τις άγνωστες λέξεις στο παιδί ή να απαντήσει στις απορίες του, αλλά και να αποδώσει το νόημα μιας δύσκολης πρότασης με πιο απλά λόγια. Είναι βοηθητικό επίσης να ενθαρρύνουμε το παιδί να χρησιμοποιεί λεξικό έτσι ώστε να εμπλουτίσει το λεξιλόγιό του και να βελτιώσει την κατανόησή του. Ας μην ξεχνάμε επίσης ότι τα παιδιά έχουν διαφορετικές ικανότητες συγκέντρωσης σε διαφορετικές ηλικίες. Έτσι τα παιδιά στις πρώτες τάξεις του δημοτικού χρειάζονται διάλλειμα κάθε δέκα με δεκαπέντε λεπτά ˙ τα παιδιά στις τελευταίες τάξεις του δημοτικού ως και τις πρώτες του γυμνασίου μπορούν να μείνουν συγκεντρωμένα για 20 με 30 λεπτά το πολύ πριν χρειαστούν διάλλειμα, και τα μεγαλύτερα παιδιά για 40 με 50 λεπτά.
Διδάσκουμε το παιδί να μελετά χρησιμοποιώντας τις παρακάτω τεχνικές:
1. Να κάνει μια γενική επιθεώρηση όλου του υλικού και των σημειώσεων του για να αποκτήσει μια γενική ιδέα
2. Να φτιάξει μια λίστα με ερωτήσεις πριν αρχίσει να μελετά σε βάθος
3. Να διαβάσει πιο προσεκτικά αυτή την φορά και να απαντήσει στις ερωτήσεις που έχει γράψει
4. Να κάνει πολλές φορές επανάληψη πριν το «εξετάσουμε»
5. Να κάνει καθημερινή επανάληψη των σημειώσεων του αν πρόκειται να γράψει κάποιο τεστ και να απαντά σε ερωτήσεις
6. Ενθαρρύνουμε το παιδί να κάνει ένα πρόχειρο προσχέδιο πριν γράψει μια εργασία στην τελική της μορφή
Δρ. Πανωραία Ανδριοπούλου
Ψυχολόγος
Διδάκτωρ Ψυχολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης
Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεύτρια
Συστημική Θεραπεύτρια Ζεύγους – Οικογένειας